Boeken schuiven zullen ze

Posted by Frank Huysmans on 13 maart 2014 | 1 reactie

CC-BY-SA 4.0 UnportedAls de telefoon zoemt en in het schermpje verschijnt een nummer beginnend met ‘035’ weet ik dat juli is aangebroken. Het Binnenhof zit op slot, ambtenaren houden de BV Nederland draaiend en Hilversum zit met een oceaan aan zendtijd. Op de nieuwsburelen borrelt dan de vraag op: hoe zou het toch met de openbare bibliotheken gaan? De jongedame aan de andere kant van de lijn – om de een of andere reden is het altijd een een stagiaire, want het is juli, de redactie onderbezet en jongens gaan niet meer studeren – die jongedame dus opent met de vraag: Mag ik u als deskundige (altijd even het ego van de geïnterviewde kietelen, zei de praktijkdocent) vragen: hebben we die openbare bibliotheken over een paar jaar nog wel nodig? Want de uitleningen lopen hard terug, en alle boeken worden toch digitaal, dus waarom zouden we nog naar een bibliotheek gaan om boeken te lenen?

Jongedame, wil ik dan wedervragen, die vraag zou ik wel kunnen beantwoorden, maar waarom zou ik? Over enkele jaren is jullie rubriek door de zendercoördinator geschrapt omdat er toch niemand meer naar keek, want er was zoveel ander nieuws te vinden op het web, dus me dunkt dat ik me de moeite kan besparen. Maar ik houd me in. Want laten we wel wezen: heel Nederland denkt dat bibliotheken er zijn om boeken uit te lenen. Mijn ooms en tantes denken het. De boekverkoper denkt het. De meesters en juffen op de school van mijn zoontje denken het. Bij de Raad voor Cultuur denken ze het. De cultuurwethouder van Waterland en de directeur van Karmac zeggen het hardop.

Heel Nederland denkt dat bibliotheken er zijn om boeken uit te lenen

Nee mensen. De openbare bibliotheek is er om mensen bij te staan in hun persoonlijke ontwikkeling. Het uitlenen van boeken is daartoe een middel – één van de middelen – en geen doel op zich. Bibliothecarissen hebben geen middelbare of hogere beroepsopleiding voltooid om boekenschuivers te worden. Ze bemiddelen deskundig tussen de leefwereld van laag- én hoogopgeleide mensen en het almaar groeiende en ondoorzichtiger wordende informatieaanbod.

Nu hebben we het er in Nederland wel zelf naar gemaakt. Tijdens de jaren zeventig en tachtig zijn veel nieuwe bibliotheken gebouwd en ingericht die geheel in het teken stonden van uitlenen. De bieb moest ogen als een archief: rijen hoge metalen systeemkasten volgestouwd met leesvoer.

De functievernauwing uit die tijd zit nu stevig tussen de oren van beleidsbepalend Nederland. Alles wat daarvan afwijkt – informatiepunten voor jongeren, ouderen en werkzoekenden, debatavonden, hackathons, taaltafels, cursussen mediawijsheid – wordt tegen die achtergrond gezien als tot mislukken gedoemde pogingen om de bibliotheek op te leuken. De bieb krijgt naar goed calvinistisch gebruik straf voor het bij de tijd brengen van de middelen waarmee zij haar aloude doel, dat van de persoonlijke ontwikkeling, tracht te bereiken.

Boeken schuiven zullen ze. En zo wordt de teloorgang van het openbaar bibliotheekwerk als we niet oppassen een zelfverwerkelijkende voorspelling.

Deze column verschijnt in Informatieprofessional, jaargang 18, nummer 3, 28 maart 2014.

Creative Commons License
Boeken schuiven zullen ze by Frank Huysmans is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Posted in beleid, columns, geen, opinie, vakpublicaties | Tagged , , , , |

Eén reactie op “Boeken schuiven zullen ze”

  1. Elvira Caneda Cabrera schreef:

    Beste Frank

    Interessante waarneming over de ’toestand’ van de (openbare) bibliotheken anno nu.
    Niet alleen in Nederland maar ook wereldwijd zijn bibliotheken op zoek naar een nieuwe identiteit. Het ontwikkelen van een nieuwe concept dat aansluit van de wensen en behoeften van bibliotheekgebruikers hoort hierbij.
    Sommige instellingen maken deze zoektocht bewuster mee dan andere.
    ‘Waar staan we voor en wat gaan we worden?’, zo luidt de vraag.
    In deze informatiemaatschappij gaat het steeds meer over het ‘brengen en
    halen’, eigenlijk het delen van kennis en informatie.
    Het gaat vooral om de manier waarop bibliotheekbezoekers worden ondersteund in
    hun studie, werk en creaties.
    Het delen van kennis en het samenwerken (co-thinking) is niet alleen van essentieel belang in de relatie tussen de bibliotheek en haar gebruikers maar ook tussen bibliotheken onderling.
    Terwijl vroeger de collecties het verschil tussen de bibliotheken
    maakten, zijn tegenwoordig ook de diensten, activiteiten en faciliteiten van belang,
    Wat wordt de nieuwe bibliotheek? En is dit nieuw concept overal toepasbaar?

    Er zijn talloze mooie voorbeelden van nieuwe concepten binnen en buiten Nederland:

    1-Fablabs / Makerspaces in Nederland:
    http://jeroendeboer.net/2013/09/03/makerspaces-veroveren-nederland-bibliotheek-als-makersplaats-artikel-ipnieuws/
    Zie: http://www.frysklab.nl/

    2- Voorbeelden van bibliotheken in Europa die willen aansluiten bij de doelgroep kinderen ouder dan 14 :
    USA, Teen’Scape (Los Ángeles, USA) http://www.lapl.org/
    Kirjasto10 (Helsinki, Finlandia), http://www.helmet.fi/en-US/Libraries_and_services/Library_10
    Mediateka (Breslau, Polonia) http://www.biblioteka.wroc.pl/mediateka
    Biblioteca Cubit – Zaragoza – España, http://www.cai.es/obs/paginas/paginafinal.asp?idNodo=1131
    Uit: http://www.biblogtecarios.es/luciadominguez/tengo-15-anos-hay-sitio-para-mi-en-la-biblioteca-publica/
    3- Nog andere voorbeelden uit de VS
    Library usage has increased across the country for a variety of reasons, librarians say, including the recession, the availability of new technology and because libraries have been reimagining themselves — a necessity for staying relevant as municipal budgets are slashed and e-books are on the rise. Among the more innovative is the Chicago Public Library, which offers a free maker lab , with access to 3-D printers, laser cutters and milling machines
    http://www.chipublib.org/eventsprog/programs/innovation_lab.php
    The Lopez Island Library in Washington State offers musical instruments for checkout.
    http://www.lopezlibrary.org/music.html
    In upstate New York, the Library Farm in Cicero, part of the Northern Onondaga Public Library, lends out plots of land on which patrons can learn organic growing practices.
    http://www.nopl.org/library-farm/
    Uit: http://www.nytimes.com/2014/03/08/us/breaking-out-of-the-library-mold-in-boston-and-beyond.html?src=me&ref=general&_r=1

    Maar met gluren bij de buren ben je er nog niet. We moeten in actie komen.
    Nieuwe strategieën zijn nodig om aan een nieuw concept van
    bibliotheek te werken.
    Pas als we bewust zijn van de maatschappelijke rol van bibliotheken kunnen
    we de aanpak van deze veranderingen organiseren.
    IFLA (http://www.ifla.org/) richtlijnen geven bijvoorbeeld houvast aan beleid.
    Nu lijkt het alsof iedere instelling het wiel aan het uitvinden
    is. De uitdagingen zijn te groot om deze in je eentje op te kunnen lossen.
    Het gaat erom om expertise op verschillende fronten te bundelen. Ik ben er voor en
    ik zou graag een bijdrage hieraan willen leveren.

    Misschien kunnen we een voorbeeld nemen aan the Center for the Future of
    Libraries dat in de VS in het leven werd geroepen
    ‘We see the new ALA Center for the Future of Libraries,” Fiels said, “as
    helping libraries in public, academic, and school communities identify
    emerging trends, provoke discussion on how to respond to—and shape—the
    future, and build connections with experts and innovative thinkers in
    other fields who can help libraries understand and meet the challenges of
    the future’
    Uit: http://www.ala.org/news/press-releases/2013/10/ala-establish-center-future-libraries

    Zo is het voor alle (soorten) bibliotheken in de wereld. Dit geldt ook
    voor Nederland

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.