Bron: nos.nl (http://tinyurl.com/hnuh2j7)
Economen hadden voorspeld dat de Britse economie een flinke klap zou krijgen als de EU vaarwel werd gezegd. Niettemin waren veel ‘leave’-stemmers verrast door de recessie die ze voor de kiezen gaan krijgen. Ook bij ‘ons’ Oekraïne-referendum leek het er niet echt op dat de consequenties van het associatieverdrag, met zijn 486 artikelen en 44 bijlagen, er voor de kiezers veel toe deed. Een algehele afkeer van ‘de politiek’ en ‘de elite’ gaf de doorslag. In de woorden van de Amerikaanse rockband Eels, “I’m tired of the old shit / let the new shit begin”.
In een sterke blogpost stelt de Engelse, in Schotland werkende bibliotheekwetenschapper Lauren Smith dat de openbare bibliotheken hun informerende taak in het referendum hebben verzaakt. De verzwakking van het bibliotheekstelsel door bezuinigingen van achtereenvolgende regeringen is daar volgens haar mede debet aan. Die mag echter niet als excuus dienen. Bibliothecarissen moeten niet wachten tot mensen een folder komen halen, maar actief bevorderen dat mensen zich zorgvuldig (leren) informeren.
Niet neutraliteit, maar evenwichtigheid is wat openbare bibliotheken moeten uitstralen.
Een wijze les, ook voor Nederland. Tijdens ‘ons’ Oekraïne-referendum haalden de bibliotheken van Eindhoven en Rotterdam het nieuws. Ze hadden besloten geen ruimte te geven aan bijeenkomsten van voorstanders van een nee-stem. Beide bibliotheken beriepen zich op hun neutrale positie.
Nu is neutraliteit voor een openbaar instituut op zichzelf te prijzen. In het geval van een openbaar informatie-instituut heeft het echter een onwenselijk effect. Mensen kunnen er dan niet terecht om zich te informeren op een moment dat ze die informatie echt nodig hebben.
Niet neutraliteit, maar evenwichtigheid is wat openbare bibliotheken moeten uitstralen. Een podium geven aan alle stemmen in het debat. Mocht er een Nexit-referendum komen, dan moeten we erop kunnen vertrouwen dat burgers bij de bieb terecht kunnen om te horen wat de consequenties van hun stem kunnen zijn. Dat ze uit de vaak eenzijdige informatievoorziening van voor- en tegenstanders voor zichzelf het complete plaatje kunnen destilleren. Het is geen eenvoudige opgave. Er komt geheid gedoe en gedonder van, met boze en ruziënde mensen. Maar het moet nu eenmaal schuren en knetteren in een democratisch debat. En bibliothecaris zijn is, als de democratie, niet voor bange mensen.
Deze column verschijnt in Vakblad IP, jaargang 20 nummer 6, augustus 2016.
Niet voor bange mensen by Frank Huysmans is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
bedrijf (zzp) en site van Frank Huysmans, bijzonder hoogleraar Information Society en onderzoeker/adviseur in media, informatie en communicatie. 
Ongeacht aan welke kant van het debat je staat, is er één pijnlijke constatering te maken: de interesse in politieke kwesties bij de bevolking (niet alleen de Nederlandse) is gering. Vooral bij de jeugd. Welke Pokémon heb jij al? Ga jij de nieuwe iPhone kopen?
Den Haag en Brussel laat de grote meerderheid steenkoud. Onbewust van welke invloed beslissingen daar op hun eigen levens zijn. Direct of later. Fatalisme lijkt een grote politieke stroming te zijn geworden. Pensioen? Ach man, dat duurt nog 50 jaar. Ga ik toch niet krijgen. Hou op.
Primair ligt de verantwoordelijkheid voor politieke interesse, of zelfs gedrevenheid bij de opvoeders en bij de scholen. De eersten lijken (merendeels) onmachtig en de scholen durven niet, uit angst een stempel op te krijgen en zelfs subsidie te verliezen.
In die laatste categorie vallen volgens mij de bibliotheken ook. Maar juist die bibliotheken zòuden zoveel meer kunnen doen. Gewoon bij grote en zelfs minder grote issues ook eens een ‘display’ durven maken en niet blijven steken bij de brave componist of de altijd gezellige sportzomer. Een bibliotheek moet in staat zijn van alle zijden in een discussie materiaal te kunnen verzamelen. Misschien moeten we het ook eens durven om naast onze Europe Direct informatiepunten een displaytje te maken met Euro-kritische literatuur. Alles om de discussie aan te wakkeren en het nadenken te bevorderen.
Ik weet dat er scholen en opleidingen zijn waar politiek debat nìet taboe is. Maar helaas bevinden die zich alleen in de bovenste lagen van de maatschappij.
De bibliotheek heeft dus nog héél veel te winnen. En voor de bullshitbingo: voor de relevantie. Om te verrijken en om te verbinden. Uiteraard kan het (en moet het ook) digitaal.
Dank voor je opmerkingen Peter! Ik ben het er van ‘ongeacht’ tot ‘digitaal’ mee eens. Het ergste dat kan gebeuren is dat de discussie tussen voor- en tegenstanders pas echt op gang komt nadat er een uitslag ligt, zoals in het Verenigd Koninkrijk het geval lijkt te zijn.
Eerste stap voor bibliotheken is zich niet te beroepen op ‘neutraliteit’ en zo de discussie buiten de deur te houden. Er is een grote kans dat er een Nexit-referendum komt en de openbare bibliotheken dienen zich nu te beraden op hoe hiermee om te gaan. Een rijtje boeken in het display van uitgesproken vóór NL in de EU tot uitgesproken tegen, lijkt me wel het minste. Ik denk en vind dat de bibliotheek in elke gemeente een bijeenkomst zou moeten organiseren. Misschien met een sterkere nadruk op informatie van de zijde van voor- en tegenstanders dan in een regulier debat.