Informatieprofessionals, verenigt u!
Er waart een spook door de wereld. Het spook van de informatievrijheid. Alle oude machten van de oude wereld hebben zich ertegen verenigd: platenbazen en Hollywood, uitgevers en rechters, regeringen en de Stichting Brein. Maar de strijders voor internetvrijheid laten steeds luider van zich horen en organiseren zich vanachter hun laptops.
De geschiedenis van de informatiemaatschappij is een geschiedenis van strijd. Een strijd tussen degenen die informatie commercieel exploiteren en degenen die haar vrij willen kunnen gebruiken. Om meer te weten over de wereld, om te leren, om zich te vermaken en esthetisch genot te beleven, om hun ervaringen en creativiteit te delen. Een strijd tussen rechthebbenden die informatie slechts als handelswaar zien, en rechtelozen die slechts tegen betaling het recht op toegang kunnen verwerven.
Tussen de strijdende partijen bevindt zich de klasse van de informatieprofessionals. Zij pretenderen een onpartijdig doorgeefluik te zijn. Maar zij kunnen niet langer neutraal blijven, want feitelijk zijn ze het al niet meer. Al tijden zijn ze in onderhandeling met rechthebbenden over de voorwaarden waaronder zij informatie mogen doorleveren. In tijden van informatiedragers konden bibliothecarissen hun gang gaan. Maar processoren en glasvezelkabels transformeerden de informatieverspreiding. Papier en vinyl, celluloid en videotape maakten plaats voor almaar kleinere geheugenchips en bliksemsnel optisch informatietransport. Het op klassiek massamediale leest geschoeide web veranderde in een sociaal netwerk waarop honderden miljoenen internauten rond de klok informatie met elkaar uitwisselen: e-mails, tweets, foto’s, filmpjes, muziek en tips over wat waar te vinden is.
“Deze kruimels proberen de arme bibliothecarissen en kennismanagers tegen beter weten in te verkopen als ‘een stap in de goede richting’”.
De informatiekapitalisten, gesteund door wetgeving die na een krachtige lobby het digitale domein onder hun controle bracht, trekken aan de touwtjes. De informatiemediairs hebben geen onderhandelingspositie. Hun poortwachtersfunctie erodeert zienderogen. Thans moeten zij het doen met de kruimels die de kapitalisten hun toewerpen. Deze kruimels proberen de arme bibliothecarissen en kennismanagers tegen beter weten in te verkopen als ‘een stap in de goede richting’. De informatiehongerigen weten wel beter. Zij stemmen met hun voeten: weg van de bibliotheeksites, op naar de Pirate Bay.
Handhaving van hun machtspositie is het oogmerk van de informatie-industriëlen. Lobbyend kregen zij het voor elkaar dat de regeringen van de grootste industriestaten hun belangen in wettelijk beton goten. Dat was buiten de klasse van informatieproletariërs gerekend. Hun stem wint aan kracht; hun roep om omverwerping van de klassenverhoudingen wordt luider. De tijd is gekomen voor de informatieprofessionals om hun kant te kiezen, en zij aan zij met hen voor vernieuwing en informatievrijheid te strijden. En meteen de nieuwe molochs, de Googles en Amazons, Facebooks en Apples in te peperen dat hun privacy geen handelswaar is. ‘Openheid en vrijheid’ is het devies, en een auteursrecht dat de belangen van de klasse der prosumers respecteert. Informatieprofessionals hebben hun professie te verliezen. Zij hebben een reputatie te winnen.
Informatieprofessionals aller landen: verenigt u!
Deze column verscheen in Informatieprofessional nr.4, 2012 en werd voorgedragen op de FOBID-studiedag op 8 november 2012 in het Theater van het Woord, Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) (camera Johan Stapel)
Informatieprofessionals, verenigt u! by Frank Huysmans is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
bedrijf (zzp) en site van Frank Huysmans, bijzonder hoogleraar Information Society en onderzoeker/adviseur in media, informatie en communicatie. 