Bron: http://vvdamsterdam.nl/
Nobelprijswinnaar Murray Gell-Mann hoe je als deskundige het lezen van de krant ervaart. Krijg je iets onder ogen waarvan je zelf verstand hebt, dan zie je meteen dat de journalist in kwestie geen flauw idee heeft waar hij over schrijft. De feiten kloppen niet en soms worden zelfs oorzaak en gevolg door elkaar gehaald.
Met de irritatie of de geamuseerdheid nog in je lijf blader je de pagina om. Daar lees je over nationale en internationale gebeurtenissen en ga je er stom genoeg van uit dat die journalisten er wél verstand van hebben. Ten slotte leg je de krant weg en vergeet je alles wat je hebt gelezen. (Dit is wat Crichton ergens geschreven schijnt te hebben. Pin me er niet op vast want ik heb het van internet.)
Een soortgelijke ervaring heb ik als journalisten over de openbare bibliotheken schrijven. Voorbeeldje. In 2000 werd besloten dat het verstandig zou zijn bibliotheekorganisaties – in elke gemeente één – samen te voegen tot grotere eenheden. Tot in 2008 werkten bibliotheken met de drie overheidslagen eendrachtig samen om dit proces tot stand te brengen. En met succes: van de circa 540 organisaties rond 2000 waren er eind 2008 nog zo’n 170 over (inmiddels 160). Dat deze daling het doel was van een beleidsmatig proces van Bibliotheekvernieuwing lees je echter niet af uit de cijfers. Zo kan het gebeuren dat uit de krantenpagina’s ineens een schrikbeeld opdoemt: ‘van de ruim 500 bibliotheken die we in 2000 hadden zijn er nog maar 160 over!’
Zorgelijker is dat dit soort onwetendheid ook de politiek begint te infiltreren.
Zorgelijker is dat dit soort onwetendheid ook de politiek begint te infiltreren, met name de lokale politiek. De VVD in Amsterdam kwam op 22 mei naar buiten met een keurig standpunt: laten we nut, noodzaak en kosten van de OBA eens tegen het licht houden. Om daar meteen aan toe te voegen dat ooit is uitgerekend dat een uitgeleend boek wel 11 euro aan subsidie kost. Deel subsidie door uitleningen en ja, je hebt een uitkomst. Dat een bibliotheekvestiging nog andere functies heeft, is tot de hoofdstedelijke rechtsliberalen nog niet doorgedrongen, getuige ook een andere uiting in hetzelfde persbericht. Een mevrouw die vroeger voor de PvdA in de Tweede Kamer zat en thans cultuurwoordvoerder is van VVD in 020 – een echte bruggenbouwer dus – stelt dat je boeken tegenwoordig ook op Marktplaats kunt aanschaffen en weer doorverkopen. Gelukkig heeft ze ook jeugd in haar portefeuille. Met de leesbevordering komt het dus wel goed. De 26 miljoen OBA-subsidie kan straks worden ingezet voor onderwijs in mediawijsheid, in de Amsterdamse variant ‘hoe leer ik scherp onderhandelen op Marktplaats’.
Met de andere standpunten op de VVD-site was overigens niets mis. Die ben ik inmiddels ook vergeten.
Deze column verschijnt in Vakblad IP, jaargang 19 nummer 5, juni 2015.
Posted by Frank Huysmans on 28 mei 2015 | Posted in beleid, columns, opinie, satire, vakpublicaties | Tagged liberalisme, neoliberalisme, openbare bibliotheken
|
Wat gaat 2014 brengen voor de openbare bibliotheken? Op 19 maart kiezen we nieuwe gemeenteraden. In de weken daarna worden de colleges gevormd. Alom wordt gevreesd dat die niet onder verdere bezuinigingen uit zullen komen. De gemeenten krijgen er van het Rijk per 2015 stevige taken bij op het gebied van langdurige zorg, uitkeringen en het vinden van werk, en jeugdzorg. Een bijbehorende zak met geld zullen ze niet op de stoep van het gemeentehuis aantreffen. En ondanks de soms stevige kortingen op de uitgaven van de afgelopen jaren is de bodem van de lokale geldkist zichtbaar.
De daling van het aantal uitleningen in 2012 zal niet aan wethouders en raadsleden voorbij zijn gegaan. Op de site van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) prijkte in december een bericht met de kop ‘Uitleningen bibliotheken daalden fors en subsidies licht in 2012’. De slotsom dat de kosten per uitlening zijn gestegen ligt voor de hand. Dan kan de VOB nog zo hard roepen dat dat geen eerlijk cijfer is – uitgaven aan gebouw, collectie en personeel worden ook gedaan voor de verblijfsfunctie – opportunistische raadsfracties trekken zich daar weinig van aan.
Net als de bibliotheken zijn ook de liberalen veranderd
Met verbazing zie ik dat het met name de lokale VVD’ers zijn die van de bibliotheek af willen. Het waren in de negentiende eeuw juist de liberalen die ijverden voor een algemeen toegankelijke voorziening met een evenwichtige collectie. Toen het niet lukte het verzuilde landschap te doorbreken, sloten ze een compromis dat het mogelijk maakte dat naast algemene openbare leeszalen en bibliotheken (OLB’s) ook rooms(ch)-katholieke en protestants-christelijke OLB’s met Rijksgeld werden gefinancierd. Vervolgens duurde het een halve eeuw voor die verzuiling definitief verleden tijd was. Ten langen leste een klinkende liberale overwinning. Je zou verwachten dat die gekoesterd zou worden en met hand en tand verdedigd. Zeker in tijden van informatiesamenleving en kenniseconomie.
Maar net als de bibliotheken zijn ook de liberalen veranderd. Wie geschriften leest van de eerste liberale premier, Cort van der Linden (minister-president van 1913 tot 1918), ziet dat hij erg begaan was de relatie tussen privaat en publiek eigendom en tussen individu en gemeenschap. Gemeenschapszin was nodig om ook mensen die het minder hadden getroffen een kans op individuele ontplooiing te geven. Een eeuw later belijden de liberalen die gedachte in woord nog steeds. Stopten ze hun geld nu ook maar waar hun mond is. De overheid moet zo klein mogelijk en belastingen mogen nooit omhoog. Aan dat dogma offeren ze publieke voorzieningen op, zelfs als mensen die niet kwijt willen.
Het gaat me er niet om dat de openbare bibliotheek zoals we die kennen tot in eeuwigheid blijft bestaan. Publiek-private samenwerking? Uitstekend. Als het moet, privatiseren we de hele handel zelfs en noemen we het ‘participatiebibliotheek’. Maar denk niet dat uitlenen de enige functie is van de lokale bieb. En denk vooral niet dat de sociale, culturele en educatieve functies zonder publieke middelen kunnen voortbestaan.
Deze column verschijnt in Informatieprofessional, jaargang 18 nummer 1, januari 2014
Posted by Frank Huysmans on 23 januari 2014 | Posted in columns, opinie, vakpublicaties | Tagged informatiesamenleving, liberalisme, openbare bibliotheken, politiek
|
bedrijf (zzp) en site van Frank Huysmans, bijzonder hoogleraar Information Society en onderzoeker/adviseur in media, informatie en communicatie. 