innovatie van de publieke informatievoorziening

In nederige alwetendheid

Mastodon(t) Bron: Thomas Quine on Flickr.com, cc by 2.0

Als er zoiets bestaat als een hemel: hoe gaan de uitverkorenen daar met elkaar om? Ik bedoel: heb je als goed katholiek je hele leven geen gekke dingen gedaan, netjes je onzevaders en weesgegroetjes gebeden, nooit iemand gecanceld, de zondagse mis bijgewoond – wie loop je daarboven tegen de ziel? Je gereformeerde buren en de moslims van tegenover! Die net zo verbijsterd zijn dat de Eindbaas jou niet een verdieping lager heeft gestald.

Hoe kwam ik hierop? O ja: Elon Musk twitterde weer wat. “Had Twitter inmiddels niet dood moeten zijn ofzo?” Even later: “Misschien zijn we al in de hemel/hel beland zonder het te weten.” Nu lijkt me dat laatste voor inzittenden van zelfrijdende Tesla’s een reële mogelijkheid, maar het punt is of Musks Twitter de hemel of de hel wordt, aldus The Guardian. Aan adverteerders had de rijkste man ter wereld laten weten dat hij het platform had gekocht “omdat het belangrijk is voor de toekomst van de beschaving om een gemeenschappelijk digitaal dorpsplein te hebben. (…) Ik heb het gedaan in een poging om de mensheid, die ik liefheb, te helpen.” Een poging die best eens zou kunnen mislukken, erkende hij “in nederigheid”.

Hemel of hel: wat het wordt zal ervan afhangen of het lukt de vrije meningsuiting te verenigen met iets van regulering en content moderation. Daarover zijn de zelfbenoemde Chief Twit en zijn critici het eens. Musk weet dat adverteerders hun merken willen behoeden voor associaties met alles wat onze beschaving onbeschaafd maakt. Maar hij weet ook dat, of je nu kunstmatige (algoritmes) of niet-kunstmatige intelligentie (toezichthouders) op de berichtenstroom loslaat, het censuurverwijt op de loer ligt.

In recente tweets lijkt Musk aan te koersen op zelfregulering. Niet dat er na zijn bruuske ontslagrondes nog andere opties resteerden, maar toch. Twitteraars moeten zelf kunnen bepalen wat ze wel en niet te zien krijgen. Verder wordt gewag gemaakt van arena’s: plekken waar vredig wordt gekeuveld, riolen waarin alles is toegestaan, en diverse gradaties ertussenin.

Musk weet dat adverteerders hun merken willen behoeden voor associaties met alles wat onze beschaving onbeschaafd maakt, maar hij weet ook dat het censuurverwijt op de loer ligt.

Grappig genoeg lijkt dit verdacht veel op Mastodon, waarvan het aantal gebruikers ‘sinds Musk’ door het gewelf is gegaan. Als zichzelf organiserend sociaal medium is Mastodon – eigenlijk de naam van de open source software waar het op draait – sinds 2016 een publiek alternatief voor Twitter in de ‘fediverse’: een geheel van met protocollen aan elkaar geknoopte netwerkjes op lokale servers, elk met zijn eigen gedragsregels. Naast Mastodon heb je er onder andere ook PeerTube en Friendica – u kunt wel raden voor welke commerciële netwerken die een alternatief willen zijn.

Als er een hemel is, dan denk ik dat de Eindbaas de inrichting ervan in Zijn alwetendheid heeft overgelaten aan de bewoners zelf. Waarna een netwerk is ontstaan van losjes met elkaar verbonden groepjes gelijkgestemden. Een beetje als het Twitter van kort na de schepping.


NASCHRIFT 26 december 2022: Het schrijven van deze column werd afgesloten op 5 december 2022. Dat het daarna nog niet stil is geworden rond het sociale medium is (op de valreep) het understatement van het jaar. Een selectie:

  • de Trust and Safety Council, een raad van onafhankelijk experts die het bedrijf adviseerde over het ingrijpen in de berichtenstroom (content moderation), werd opgeheven
  • Een paar dagen later deed Musk een aantal journalisten van prominente US-Amerikaanse media voor zeven dagen in de ban omdat ze hadden bericht over het sluiten van het account @elonsjet dat (op basis van openbare data) de bewegingen van Musks privévliegtuig twitterde. De zeven dagen werden na kritiek teruggebracht tot twee, maar minstens één van de journalisten meldde dat ook na die twee etmalen haar Twitteraccount nog niet was hersteld.
  • De aandelenkoers van Tesla kwam nog meer onder druk te staan dan eerder dit jaar al het geval was, omdat beleggers vrezen dat de topman onvoldoende aandacht aan zijn automerk besteedt sinds hij de baas is van Twitter. In 2022 heeft het aandeel Tesla zo’n 70 procent van zijn waarde verloren. Als gevolg hiervan is Musk ook niet meer de rijkste man ter wereld, zoals in de column nog kon worden beweerd (stand 1 december); hij is gezakt naar plek twee (stand 26 december).
  • En in een door Musk zelf gelanceerde Twitter-poll bleek een meerderheid van de stemmers voorstander van zijn aftreden als CEO van Twitter. Musk, die had beloofd het advies van de stemmers te zullen opvolgen, reageerde eerst niet op het resultaat en noemde het daarna ‘interesting’. Of hij inderdaad zal aftreden als Chief Twit is onduidelijk; het zal er naar zijn zeggen van afhangen of hij iemand kan vinden die gek genoeg is om de baan over te nemen.

Het is zeer de vraag of Musk zich heeft gerealiseerd hoe ingewikkeld het is om een sociaal medium te exploiteren in een wereld die van conflicterende wetten en normen aan elkaar hangt. Wie een indruk wil krijgen van de complicaties die zich daarbij voordoen, leze dit artikel van TechDirt-redacteur Mike Masnick: “Hey Elon: Let Me Help You Speed Run The Content Moderation Learning Curve“.


Deze column is verschenen in Vakblad IP | Informatieprofessional, jaargang 26 nummer 9, december 2022.


Creative Commons License
In nederige alwetendheid by Frank Huysmans is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Posted by Frank Huysmans on 27 december 2022 | Posted in columns, opinie, satire, vakpublicaties | Tagged , , , , , , , , , , , , | Reactie